шытыра — зат. Омырауға, бас киімге, түймелікке тағатын әртүрлі жылтырауық әшекей зат … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
шытырақ — зат. бот. Ерінді гүлділер тұқымдасына жататын өсімдік … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
шытыра — (Көкш., Қ ту; Жезқ., Ағад.) кимешектің айналасына қадайтын күміс. Күміс ш ы т ы р а м е н әсемдеп… үкі таққан тақиялы қызыл бет Сүлейменнің қызы Зұлқия еді (С. Сейф., Шығ., В, 154). Жағына мөрі таймаған сары қиғаш ш ы т ы р а бетіне, омырауына… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
кісе — ир. зат. 1. Белбеуге шытыра қадап бекіткен былғары қалта; 2. Күміспен сәндеп әшекейленген қалтасы бар, былғары белбеу. ир. зат. Белбеуге қадап бекіткен былғары қалта … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
шытыралау — (Сем.: Ақс., Көкп.) әшекейлеу, шытыра (қ.) салу, ою өрнек салу, өрнектеу. Ағаш төсектің бетін мүйіздеп ш ыт ы р а л а п тастайды (Сем., Ақм.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
айқалып — зат. Жарты ай бейнесін түсіретін құйма қалып (Қаз. этнография., 1, 88). А й қ а л ы п т ы көбінесе сырға, шытыра дайындауға қолданған (Бұл да) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
бүркеншік — шеге. Ерге қағылатын, басы өрнектелген шеге. Пыстан, өмілдірік, құйысқан, жүген, тебінгі беттеріне қағылатын – үзбе, кеспе, құйма, шытыра, сыздық, ширатпа, б ү р к е н ш і к ш е г е г е дейін түгел күміс шабылады (Ер қанаты, 264) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
бүршікте — ет. Зергерлік бұйымдарға бүршік орнату. Бәкінің сабына ақықтан көз орнатып, сақинегін күмістен сіркелеп, оған ширатпа күмістен шытыра дәнекерлеп, б ү р ш і к т е й д і (Д.Шоқпарұлы: Қаз. әдеб., 22.06.1984, 13) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
жақтама — зат. этногр. Әйел баскиімінің моншақ, құйма шытыра түрінде тізбектелініп жасалған, екі жақ самайына түсіп тұратын әшекейлі бөлігі. Ж а қ т а м а негізінен зере, сәукеле, шошақ бөрік тәрізді төбесі биік етіп жасалатын ғұрыптық баскиім түрлеріне… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
кеспе — зат. кәс. Ер тұрманға қағылатын үзік үзік жылтыр металл. Пыстан, өмілдірік, құйысқан, жүген, тебінгі беттеріне қағылатын – үзбе, к е с п е, құйма, шытыра, сыздық, ширатпа, бүркеншік шегеге дейін түгел күміс шабылады (Ер қанаты, 264). Кеспе кескіш … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі